Vicdani Ret Hakkı İzleme Raporu Yayımlandı

İnanç Özgürlüğü Girişimi’nin de arasında olduğu, altı farklı örgüt tarafından hazırlanan, “Yasama Tedbirleri ve İnsan Hakları Kısıtlamaları Gölgesinde Türkiye’de Vicdani Ret Hakkı” başlıklı raporda, vicdani retçilerin Türkiye’de yaşadığı sorunlar ve vicdani retle ilgili yasal düzenlemeler değerlendiriliyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Ocak 2006’da aldığı kararla, vicdani ret hakkını kullanan Osman Murat Ülke’nin defalarca gözaltına alınmasıyla Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetmişti. Bu karardan sonra Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye’de vicdani ret hakkının ele alındığı Ülke Grubu davalarını, 2007 yılından beri “nitelikli izleme” kapsamına almıştı.

Vicdani Ret Derneği, İnanç Özgürlüğü Girişimi, Norveç Helsinki Komitesi (Norwegian Helsinki Committee), Uluslararası Savaş Karşıtları (War Resisters İnternational), Avrupa Vicdani Ret Bürosu (European Bureau for Conscientious Objection) ve Connection e.V de geçen aylarda, Etkiniz desteğiyle, Ülke Grubu davalarının kararlarının uygulanması üzerine ortak bir bildirim hazırlayarak Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne iletmişti. Komite ise aldığı kararlarla, Türkiye’yi Haziran 2021 tarihinden önce AİHM kararları ışığında somut önlemler içeren bir eylem planı sunmaya ve Türkiye’de vicdani reddini açıklayan kişiler, bu kişilere yönelik idari para cezaları, ceza soruşturmaları ve verilen cezalarla ilgili istatistiki bilgi vermeye davet etmişti. Komite ayrıca, vicdani retçilerin içinde bulunduğu durumu “sivil ölüm” olarak nitelendirerek, AİHM kararlarında ismi geçen tüm başvuruculara dair idari para cezaları, adli sicil kayıtları gibi her türlü kaydın silinmesini istemişti.

Bakanlar Komitesi’ne sunulduktan sonra Türkçe çevirisi tamamlanan izleme raporunda, Türkiye’de vicdani ret hakkının mevcut durumu detaylıca inceleniyor. Ayrıca, vicdani ret hakkıyla ilgili Türkiye Hükümeti’nin Bakanlar Komitesi’ne 31 Mart 2020’de sunduğu eylem planına ilişkin değerlendirmelerle beraber, vicdani ret alanında çalışma yürüten sivil toplum kuruluşlarının yorum ve önerileri de raporda yer alıyor.

Raporda, farklı tarihlerde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan başvurulardan henüz yanıt alınamadığı, vicdani retçilere yönelik idari para cezaları ve cezai soruşturmaların devam ettiği ve vicdani ret hakkıyla ilgili gerekli mevzuat değişiklikleri gibi birçok tedbirin hala sağlanmadığı belirtiliyor. Türkiye makamları gerekli tedbirleri alıncaya kadar, Bakanlar Komitesi’nin vicdani ret hakkıyla ilgili nitelikli izlemeyi sürdürmesi gerektiği de ayrıca ifade ediliyor.

Vicdani ret hakkının uluslararası insan haklarını uygun bir şekilde tanınması gerektiğini belirten kurumlar, Hükümeti tarafsız karar mekanizmaları oluşturmaya, mevzuatta yer alan ve vicdani retçileri etkileyen tüm kısıtlayıcı hükümleri kaldırmaya çağırıyor. Bunlara ek olarak, başvuru sahipleri ve benzer durumda olan kişilerin siyasal, kişisel, ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını tam olarak kullanabilmelerini sağlamak amacıyla tedbir alınması gerektiği de vurgulanıyor.

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız.

Din veya İnanç Özgürlüğü Öğrenme Platformu’nun vicdani ret hakkıyla ilgili videosu: