NHC:İÖG “Reform paketi inanç özgürlüğüne ilişkin temel sorunları çözmekte yetersiz kalıyor “

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 30 Eylül 2013’te, inanç özgürlüğü de dahil olmak üzere Türkiye’nin temel sorunlarına cevap olmak üzere demokratikleşme paketini açıkladı. Norveç Helsinki Komitesi: İnanç Özgürlüğü Girişimi proje yöneticisi Mine Yıldırım, paketin, bazı olumlu unsurlar içerse de, inanç özgürlüğü hakkına ilkeli bir yaklaşım içermekten uzak olduğunun altını çiziyor.

– Yıldırım’a göre “Kamu sektöründe (güvenlik ve yargı istisna olmak üzere) kıyafet serbestliği, ana dilde eğitim olanağı ve Mor Gabriyel Manastırı’nın elinden alınan arazinin iadesi olumlu gelişmeler.  Olumlu adımlar arasında, nefret suçları mevzuatının oluşturulması ve Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu’nun kurulacak olması da sayılabilir.”

– Öte yandan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Türkiye’nin inanç özgürlüğü hakkını (Madde 9) ihlal ettiğine ilişkin kararlarına yol açan koşulları değiştirecek mevzuat değişikliklerinin pakette yer almaması önemli bir sorun.”

AİHM kararları vicdani ret hakkının tanınması (Erçep – Türkiye, 2011), kimliklerdeki din hanesinin kaldırılması (Sinan Işık – Türkiye, 2010) gerektiğini açıkça belirtiyor. Türkiye, zorunlu Din Kültürü Ahlak Bilgisi derslerinin program ve içeriğinin ebeveynlerin çocuklarını kendi dini veya felsefi görüşleri doğrultusunda yetiştirme haklarıyla uyumlu olacak şekilde değiştirmek için gerekli önlemleri almaya da çağrıldı (Hasan ve Eylem Zengin – Turkey, 2008). Zorunlu din dersleri her zaman tarafsız ve objektif bir şekilde öğretilmelidir. Türkiye bunlara benzer ihlalleri önlemek amacıyla herhangi bir önlem almamıştır.

Mine Yıldırım reform paketinin uygulanması sırasında yetkililerin aşağıdaki konuları dikkate alması gerektiğini vurguluyor:

–      Anadilde eğitim, ibadetlerinde belirli anadillerini kullanan inanç grupları için özel bir öneme sahip. Anadilde eğitimin özel okullarda hayata geçirilmesine izin vermekle kalınmamalı, devlet okullarında ücretsiz olarak anadilde eğitim almak da mümkün olmalıdır. Anadilde eğitim için müfredat oluşturulması ve öğretmen eğitimi konusunda gerekli destek sağlanmalıdır.

–      Kamu sektöründe kıyafet serbestliği uygulaması, sadece çoğunluğun talepleri dikkate alınarak hayata geçirilmemeli, toplumun çoğul ve çeşitli yapısının yaşamasına ve gelişmesine olanak verecek düzenlemeler yapılmalıdır.

–      Mor Gabriyel Manastırı arazisinin tapusu gecikmeden Mor Gabriyel Manastırı Vakfına verilmelidir.

–      Nefret suçlarına ilişkin mevzuat Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından 2009 yılında oluşturulan kıstaslarla uyumlu olmalı, belirsiz bir dil, tanımı belirsiz terminoloji kullanmaktan kaçınmalı ve uygulama açısından tüm taraflara eşit şekilde uygulanmalıdır.

–      Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu bağımsız bir Kurul olarak görevini yerine getirmek için yeterli yetkilere sahip olacak şekilde kurulmalıdır.  Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Yasa Tasarısı taslağı yaklaşık dör yıldır Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin gündemine alınmayı beklemektedir.  Kurulun sağlam bir yasal temelde kurulması ve görevini etkili bir şekilde yerine getirmesi için bu yasanın kabul edilmesi gerekmektedir.

Yıldırım’a göre “Reform paketinin önemli eksikliklerinden biri de, kısa bir süre önce yayınlanan Türkiye’de İnanç Özgürlüğü Hakkını İzleme Raporu -Ocak-Haziran 2013 çalışmasında ortaya konan sorunları çözme konusunda ilkeli bir yaklaşım sergilememesi. “Alevi cemevleri de dahil olmak üzere, tüm inanç grupları için ibadet yeri kurma hakkı ve Heybeliada Ruhban Okulu da dahil olmak üzere, dini öğretim kurumları kurma hakkı çözülmesi gereken sorunlardan sadece birkaçı.”

Türkiye’de inanç özgürlüğü hakkına ilişkin daha fazla bilgi için proje websitemizi ziyaret edebilir ( www.inancozgurlugugirisimi.org ) veya e-posta aracılığıyla Mine Yıldırım’a ulaşabilirsiniz (yildirim@nhc.no ).